Ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός της εκπαίδευσης σε μια εποχή που οι μηχανές γίνονται όλο και πιο έξ

Το κείμενο αυτό είναι η μετάφραση του αντίστοιχου Αγγλικού άρθρου που δημοσίευσε ο ιστοτόπος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και βρίσκεται στη διεύθυνση: https://www.weforum.org/agenda/2018/09/why-we-need-both-science-and-humanities-for-a-fourth-industrial-revolution-education?fbclid=IwAR3OCTpjnFceUu_IDogKsmT01YGMoZt4ohRw5YTsitGLKU24Jz5yFAaqzoc

«Αυτό το άρθρο είναι ένα μέρος από εκείνα που παρουσιάστηκαν στη Συνάντηση Κορυφής για την Αειφόρο Ανάπτυξη.»

«Η πιθανή αυτοματοποίηση πολλών θέσεων εργασίας δημιουργεί πολλά και μεγάλα ερωτηματικά που δεν είναι εύκολο να απαντηθούν. Ένα από αυτά δεν έχει τύχει της δέουσας προσοχής: «Ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός της εκπαίδευσης σε μια εποχή όπου οι μηχανές γίνονται όλο και πιο έξυπνες;

«Κατά την διάρκεια της καριέρας μου έχω συνεργαστεί με μερικούς από τους πιο λαμπρούς μηχανικούς στον τομέα της τεχνολογίας, και με τους μεγαλύτερους ανθρωπιστές στον ΟΗΕ, σκεπτόμενος πώς θα μπορούσαμε να δώσουμε στους πελάτες μας, αλλά και στην παγκόσμια κοινότητα, τα οφέλη που προκύπτουν από τις καινοτομίες. Τα τελευταία και πιο σημαντικά από αυτά τα οφέλη περιλαμβάνονται στην επικείμενη έναρξη του ασύρματου δικτύου 5ης γενιάς (5G), το οποίο μπορεί να διαχειριστεί 1000 φορές μεγαλύτερο όγκο δεδομένων από τα αντίστοιχα συστήματα που υπάρχουν σήμερα.

«Καθώς εξελίσσεται η τεχνολογία αντιλαμβάνομαι όλο και περισσότερο ότι τα εκπαιδευτικά μας συστήματα δεν προετοιμάζουν τους ανθρώπους για τις ευκαιρίες που εμφανίζονται από την έλευση του ασύρματου δικτύου 5ης γενιάς, και άλλων ευκαιριών της Τετάρτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Εκπαιδευτικοί, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί και η επιχειρηματική κοινότητα πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτό το γεγονός - ακόμη και αν (ειδικά αν) αυτό σημαίνει αμφισβήτηση μακρόχρονων πρακτικών και των σύγχρονων παραδοχών.

«Καθώς όλο και περισσότεροι υπολογιστές φτάνουν ή και ξεπερνούν τις ανθρώπινες γνωστικές ικανότητες, η εκπαίδευση θα μπορούσε να υιοθετήσει τρεις ευρύτερους στόχους: α) να δώσει έμφαση στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων ΕΤΜΜ (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Μαθηματικά) που απαιτούνται για την ικανοποιητική κάλυψη των αναγκών μιας τεχνολογικά εξελισσόμενης κοινωνίας, β) εξίσου σημαντικό είναι να καλλιεργήσει την ατομική και ηθική κατανόηση που θα επιτρέψει στον άνθρωπο να χρησιμοποιεί αυτές τις ισχυρές τεχνολογίες με σοφία, προοπτική και την δέουσα προσοχή με στόχο την ευημερία των άλλων, γ) να εντοπίσει πολύ πιο δημιουργικούς και συναρπαστικούς τρόπους για να ικανοποιήσει αυτές τις πρώτες δύο ανάγκες σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα ηλικιών και καταστάσεων ζωής από ό, τι συμβαίνει συνήθως στα απαρχαιωμένα εκπαιδευτικά συστήματα σήμερα.

«Δικαιολογημένα η συζήτηση σχετικά με την εκπαίδευση για το μέλλον επικεντρώνεται στην επιστήμη, την τεχνολογία, την μηχανική, και τα μαθηματικά (ΕΤΜΜ). Πράγματι, η εκπαίδευση ΕΤΜΜ αποτελεί μείζονα προτεραιότητα για τη δική μας Εταιρία (ΣτΜ: Verizon Communications). Το πρόγραμμα Verizon Innovative Learning (Καλλιέργεια της Καινοτομίας από την Verizon) παρέχει δωρεάν συνδεσιμότητα, εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, πρόγραμμα σπουδών ΕΤΜΜ και πρακτική εκπαίδευση για να βοηθήσει παιδιά χαμηλού εισοδήματος να γεφυρώσουν το ψηφιακό χάσμα. Η λογική είναι απλή: όπως προαναφέρθηκε, η αξία αυτών των μαθημάτων είναι αναμφισβήτητη σε μια εποχή που πρωτοπορεί η τεχνολογία. Αν μη τι άλλο, η κοινωνία μας πρέπει να βελτιώσει σημαντικά την εκπαίδευση ΕΤΜΜ σε όλα τα επίπεδα εισοδήματος και τις ηλικιακές ομάδες, αλλά και μεταξύ των δύο φύλων.

«Ωστόσο, υπάρχει και ο αντίλογος που λέει ότι η αυξανόμενη εστίαση της κοινωνίας μας στην εκπαίδευση με βάση τα μαθήματα ΕΤΜΜ – παρόλο που είναι αξιέπαινη και αναγκαία - έχει δημιουργήσει μια νοοτροπία που υποτιμά εκείνα τα μαθήματα που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να γίνουμε οι καλύτεροι θεματοφύλακες της τεχνολογίας. Τα μαθήματα αυτά, που περιλαμβάνονται στις βασικές ανθρωπιστικές επιστήμες, είναι η ιστορία, η φιλοσοφία, η λογοτεχνία και οι τέχνες. Η ιδέα εδώ δεν είναι να ευνοήσουμε ορισμένα μαθήματα έναντι άλλων. Αντιθέτως, η ιδέα είναι να απαλλαγούμε από την όλο και περισσότερο άσκοπη διχοτόμηση μεταξύ επιστημών και ανθρωπιστικών σπουδών. Για να προσαρμοστούμε καλύτερα σ’ αυτή τη νέα εποχή χρειαζόμαστε και τους δύο τομείς γνώσης - και πρέπει να τους ενσωματώσουμε όπως ποτέ άλλοτε.

«Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε, εν ολίγοις, είναι μηχανικούς της γενετικής που έχουν κατανοήσει σε βάθος το μυθιστόρημα «Ένας Γενναίος Νέος Κόσμος» (ΣτΜ: “Brave New World”, του Αλντους Χάξλεϋ) και ιστορικούς που είναι σε θέση να εκπονήσουν εξελιγμένες αναλύσεις δεδομένων. Οι επιστήμες έχουν πάρα πολλά να δώσουν στις ανθρωπιστικές επιστήμες και αντιστρόφως. Η περίπτωση αυτής της ενσωμάτωσης πηγάζει άμεσα από τα πρωτοσέλιδα. Δεν είναι λίγες οι φορές που στο παρελθόν αξιωματούχοι επιχειρήσεων με υψηλή τεχνολογική γνώση διαπράττουν αβίαστα σφάλματα καθώς αλληλοεπιδρούν με την κοινωνία σε σύνθετα και ευαίσθητα ζητήματα όπως η ιδιωτική ζωή των καταναλωτών και η ακεραιότητα του πολιτικού συστήματος.

«Το μάθημα είναι σαφές: για να μπορέσει η τεχνολογία να ανταποκριθεί στην υπόσχεσή της για βελτίωση της ζωής του ανθρώπου χρειάζεται μια πολιτιστική και ηθική πυξίδα. Εδώ και πολύ καιρό τώρα οι τομείς γνώσης που καλλιεργούν αυτού του είδους τον προσανατολισμό - οι ανθρωπιστικές επιστήμες - έχουν απορριφθεί ως αναχρονισμός. Ενώ, αντιθέτως, είναι αυτές που θα μας επιτρέψουν να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ολοένα και ισχυρότερες τεχνολογίες.

«Υπάρχει και κάτι άλλο που χρειαζόμαστε από ένα εκπαιδευτικό σύστημα της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης: να υιοθετήσουμε πλήρως την έννοια της δια βίου μάθησης. Αντί να αποτελεί ένα ωραίο πρόσθετο στο σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα, η δια βίου μάθηση θα πρέπει να είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο θα πρέπει να οργανώσουμε και να χτίσουμε ολόκληρο το οικοδόμημα της εκπαίδευσης.

«Και φυσικά δεν είμαι ο πρώτος που θα ασχοληθεί με το ιδεώδες της διά βίου μάθησης, αλλά αξίζει να τονίσω για μια ακόμη φορά ότι πρέπει να δώσουμε περισσότερη έμφαση σ’ αυτό το ιδεώδες ώστε να γίνει πραγματικότητα. Η ιδέα ότι η εκπαίδευση μας πρέπει να λήξει στα 22 ή στα 25 έτη (πολύ λιγότερο στα 18) είναι πλέον εντελώς απαρχαιωμένη. Καθώς η τεχνολογία αλλάζει όλο και πιο γρήγορα - και καθώς οι άνθρωποι ζουν όλο και περισσότερα χρόνια, παραμένοντας εργασιακά ενεργοί πολύ μετά τις παραδοσιακές ηλικίες συνταξιοδότησης – οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από ένα ευέλικτο μοντέλο εκπαίδευσης και κατάρτισης που θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες τους. Παραδείγματος χάρη, μπορούμε και πρέπει να σταματήσουμε να συσχετίζουμε τα "πανεπιστημιακά χρόνια" με τα εφηβικά ή τα πρώτα χρόνια ενηλικίωσης. Τα πανεπιστήμια του μέλλοντος θα εγγράφουν όλο και περισσότερους φοιτητές ηλικίας 40 ή και των 60 ετών, που επιθυμούν να αποκτήσουν νέα πτυχία - και πιθανώς επίσης μερικούς προνοητικούς εφήβους που έχουν αποκτήσει σημαντικές δεξιότητες και γνώσεις μέσω διαδικτυακών μαθημάτων.

«Αυτό είναι μόνο ένα ελάχιστο δείγμα των αλλαγών που θα χρειαστούν τα εκπαιδευτικά συστήματα, και θα περιλαμβάνει αλλαγές από το νηπιαγωγείο μέχρι και τις μεταπτυχιακές σπουδές. Αυτές οι αλλαγές θα εξασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι θα έχουν την απαραίτητη κατάρτιση για να αντιμετωπίσουν την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Μολονότι η ισχύς της τεχνολογίας θα αυξάνει αλματωδών, και επειδή είμαι από τη φύση μου αισιόδοξος, πιστεύω ότι θα συνεχίσουμε να έχουμε την τύχη μας στα χέρια μας με την προϋπόθεση ότι θα εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις.»

Χανς Βέστμπεργκ, Εκτελεστικός Δντής της Εταιρείας Verizon Communications

Μετάφραση: Γ. Τριαλώνης / Ιούνιος 2019