Αυτή είναι η σχέση μεταξύ θρησκείας και οικονομικής ανάπτυξης.

Το παρακάτω άρθρο αποτελεί δική μου μετάφραση του πρωτότυπου άρθρου στην ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στη διεύθυνση https://www.weforum.org/agenda/2018/08/religious-decline-was-the-key-to-economic-development-in-the-20th-century

"Εδώ και δεκαετίες γνωρίζουμε ότι οι κοσμικές χώρες, [δηλαδή εκεί όπου υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ κράτους και Εκκλησίας, και οι άνθρωποι δεν είναι φανατικά θρησκευόμενοι, αυτές οι χώρες είναι πλουσιότερες από τις άλλες] όπου αυτός ο διαχωρισμός δεν ισχύει] αλλά και οι άνθρωποι δεν είναι τόσο θρησκευόμενοι. Η τεκμηρίωση αυτού του γεγονότος περιλαμβάνει την λύση ενός σύνθετου προβλήματος που περιλαμβάνει γνωστικούς και κοινωνιολογικούς παράγοντες – ενός «γόρδιου δεσμού». Έτσι, η μικρή ερευνητική μου ομάδα σκέφτηκε ότι θα έπρεπε να θέσουμε μια πιο σαφή ερώτηση: ήταν το κοσμικό κοτόπουλο που εμφανίστηκε πρώτο ή το οικονομικό αυγό;

"Το πρόσφατό μας δημοσίευμα στο περιοδικό Scientific Advances δείχνει ότι, τον 20ο αιώνα, η εκκοσμίκευση προηγήθηκε της οικονομικής ανάπτυξης και όχι το αντίστροφο. Αν και αυτό δεν αποδεικνύει ότι η εκκοσμίκευση καθιστά μια χώρα πλουσιότερη, αποκλείει το αντίστροφο. Το βέλος του χρόνου δείχνει προς μία κατεύθυνση, οπότε δεν συνεπάγεται ότι οι οικονομικές επιδόσεις θα επηρεάσουν τις απόψεις των ανθρώπων στο παρελθόν.

"Οι έρευνες του Global Gallup μας δίνουν μια σαφή εικόνα της σχέσης μεταξύ εκκοσμίκευσης και οικονομικής ανάπτυξης – δηλ. ότι οι φτωχότερες χώρες του κόσμου είναι επίσης και οι πιο θρησκευόμενες. Αλλά πριν από την εποχή των σύγχρονων ερευνών, οι ειδικοί στις αρχές του 20ου αιώνα είχαν ήδη παρατηρήσει ότι οι βιομηχανικές κοινωνίες τείνουν να είναι λιγότερο θρησκευόμενες από τις αγροτικές, αν και διαφωνούσαν ως προς την εξήγηση.

"Ο Γάλλος κοινωνιολόγος των αρχών του 20ου αιώνα, ο Emile Durkheim, πίστευε ότι η οικονομική ανάπτυξη προηγήθηκε της εκκοσμίκευσης. Θεώρησε ότι η θρησκεία ικανοποιεί πρακτικές λειτουργίες της κοινωνίας, όπως η εκπαίδευση και η ευημερία. Αλλά όταν οι ευημερούσες κοινωνίες άρχισαν να ικανοποιούν αυτές τις λειτουργίες μόνες τους, η θρησκεία μπήκε στο περιθώριο. Από την άλλη πλευρά, μερικές δεκαετίες αργότερα, ο Γερμανός κοινωνιολόγος Max Weber ισχυρίστηκε ότι η θρησκευτική αλλαγή ήρθε πρώτη. Έγραψε ότι η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση απελευθέρωσε χείμαρρους παραγωγικότητας και οικονομικής βελτίωσης εξαιτίας της "ηθικής της προτεσταντικής εργασίας".

"Μόνο μία από τις παραπάνω ερμηνείες πρέπει να είναι η σωστή. Για δεκαετίες, οικονομολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες, οπλισμένοι με σύγχρονους υπολογιστές και προηγμένες στατιστικές μεθόδους, προσπάθησαν να διαπιστώσουν ποιες από τις δύο ερμηνείες ήταν η σωστή, του Durkheim ή του Weber; Κάποιες μελέτες συμπέραναν ότι προηγήθηκε η εκκοσμίκευση, άλλες έδειξαν ότι η ανάπτυξη έρχεται πρώτη, και άλλες ότι και οι δύο συμβαίνουν ταυτόχρονα.

Εμβαθύνοντας στην ιστορία

"Οι συνάδελφοί μου κι εγώ είμαστε της γνώμης ότι ένα σημαντικό εμπόδιο για να φτάσουμε σε μια λύση είναι η έλλειψη ιστορικού βάθους. Για να μετρήσουμε μια πολύπλοκη ιδέα, όπως η «εκκοσμίκευση», απαιτούνται λεπτομερείς μετρήσεις. Αλλά αυτό ήταν εφικτό για τις περισσότερες χώρες μόνο για τις δεκαετίες από το 1990 και μετά. Ωστόσο, για πρώτη φορά, βρήκαμε έναν τρόπο να βουτήξουμε βαθύτερα και να καλύψουμε και τα 100 χρόνια του 20ou αιώνα.

"Αυτό το χρονικό περισκόπιο εμφανίζεται όταν συγκεντρώσουμε στοιχεία από την ανθρωπολογία, την πολιτική επιστήμη και τη νευροεπιστήμη: οι πεποιθήσεις και οι απόψεις των ανθρώπων σχηματίζονται και παγιώνονται κατά τις πρώτες δύο δεκαετίες της ζωής τους.

"Ως εκ τούτου, παρά τις αμφιταλαντεύσεις μιας ζωής, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ενός ατόμου διαμορφώνονται μέχρι την ενηλικίωσή του. Αυτές οι πεποιθήσεις ενσωματώνουν μια απολιθωμένη εκδοχή του πόσο κοσμική ήταν η κοινωνία της παιδικής ηλικίας των ατόμων, και ακριβώς αυτή την εκδοχή μεταφέρουν στη σύγχρονη εποχή. Έτσι, αν θέλετε να μάθετε πόσο θρησκευόμενος ήταν ο κόσμος στη δεκαετία του 1950, δείτε απλά πόσο θρησκευόμενοι είναι οι άνθρωποι που ενηλικιώθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950.

"Εμείς το επιχειρήσαμε συνδυάζοντας απαντήσεις από τις έρευνες European Values ​​Survey και World Values ​​Survey, οι οποίες από το 1990 ζητούσαν από άτομα σ’ όλο τον κόσμο να αποκαλύψουν πόσο θρησκευόμενα είναι. Με τη συγκέντρωση δεδομένων από ανθρώπους που ενηλικιώθηκαν σε διαφορετικές δεκαετίες του 20ου αιώνα, μπορέσαμε και δημιουργήσαμε μια νέα χρονολογική σειρά εκκοσμίκευσης.

"Συγκρίναμε αυτά τα στοιχεία με οικονομικά δεδομένα της τελευταίας 100-ετίας. Η εικόνα που ακολουθεί δείχνει ότι στη Μεγάλη Βρετανία, τη Νιγηρία, τη Χιλή και τις Φιλιππίνες τουλάχιστον, η κόκκινη γραμμή εκκοσμίκευσης προηγείται της μπλε γραμμής για την οικονομική ανάπτυξη. Και η στατιστική ανάλυση μας δείχνει ότι αυτό συμβαίνει και στις 109 χώρες που μετρήσαμε.

Τα ατομικά δικαιώματα είναι αυτά που διαφοροποιούν τις χώρες

"Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η εκκοσμίκευση γίνεται πριν από την οικονομική ανάπτυξη και όχι μετά από αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να αποκλείσουμε το λειτουργικό μοντέλο του Durkheim, αλλά δεν μπορούμε να δηλώσουμε νίκη για τον Weber. Κάθε ανθρώπινη κοινωνία είναι αποτέλεσμα πληθώρας διαφορετικών αιτίων, αποτελεσμάτων και δυναμικά αναδυόμενων φαινομένων. Αν ψάχνετε για ένα και μόνο αίτιο για οτιδήποτε σ’ αυτή την αρένα, θα χάσετε το παιγνίδι. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να δούμε αν υπάρχει κάτι άλλο που θα μπορούσε να μας δώσει μια πιο πειστική εξήγηση.

"Παραδείγματος χάριν, ο σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων αποτελεί τον ηθικό θρίαμβο της ανθρωπιστικής επανάστασης και μπορεί να αποτελέσει τον «μοχλό» που χρειάζονται οι κοινωνίες για την επίτευξη της οικονομικής ευημερίας. Ο σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων απαιτεί ανοχή στην ομοφυλοφιλία, τις αμβλώσεις και το διαζύγιο. Εμείς δείξαμε ότι οι κοσμικές κοινωνίες αποκτούν ευημερία μόνο αφού έχουν αναπτύξει μεγαλύτερο σεβασμό για αυτά τα ατομικά δικαιώματα.

"Αν εξετάσουμε διάφορες περιοχές του κόσμου, θα δούμε ότι κάποιες πλούσιες χώρες είναι θρησκευόμενες και κάποιες φτωχές είναι κοσμικές. Χώρες όπως οι ΗΠΑ και οι καθολικές χώρες της Ευρώπης απολαμβάνουν οικονομική ευημερία, όμως η θρησκεία παραμένει σημαντική. Αντίθετα, οι πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι από τις πιο κοσμικές στη Γη, αλλά έχουν μέτριες οικονομικές επιδόσεις. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι ο σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων είναι ο παράγοντας εκείνος που χωρίζει τις πλούσιες από τις φτωχές χώρες - παρά το γεγονός ότι ο νόμος σε μερικές χώρες αργεί να συμβαδίσει με τις απόψεις των ανθρώπων που είναι πιο εξελιγμένες.

"Αν και δεν πρέπει να αγνοήσουμε τον ρόλο της θρησκείας. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί τα ατομικά δικαιώματα ανθούν αφού έχει αρχίσει να μαραίνεται η επιρροή της θρησκείας. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει λόγος να μην υπάρχουν ατομικά δικαιώματα σε έναν θρησκευόμενο κόσμο. Εάν οι θρησκευτικοί θεσμοί υιοθετήσουν έναν ρόλο λιγότερο συντηρητικό και σύγχρονες πολιτιστικές αξίες, τότε θα μπορούσαν να παρέχουν ηθική καθοδήγηση για τις οικονομικά ευημερούσες κοινωνίες του μέλλοντος."